Etorkizuna Eraikiz Congress

Mundu osoko aditu eta politologoen bermea jaso du atzo eta gaur Etorkizuna Eraikizek, Gipuzkoako Foru Aldundiak bultzatzen duen lurraldearen etorkizuneko erronkei aurre hartzeko ereduak, horretarako elkarlaneko gobernantza baliatuz. Pertsona talde honek Etorkizuna Eraikizen funtzionamendua eta esperientzia lehen eskutik ezagutzeko aukera izan du, atzo eta gaur Donostiako Kursaalean egin den nazioarteko biltzarrean. Ondorio nagusien artean, “ezinbestekotzat· jo dute proiektuaren jarraipena bermatzea eta estrategia egituratzen amaitzea, epe ertain eta luzera Etorkizuna Eraikiz blindatzeko helburuarekin. Proiektuaren eraginaren ebaluazioa modelizatzea eta proiektuaren bilakaerari buruzko datuen eta adierazleen kopurua handitzea dira planteatutako beste hobekuntzetako batzuk.

Etorkizuna Eraikizi esker, gobernatzeko modu berri bat sustraitzen ari da lurraldean. Gobernantza-eredu horretan gizarteak parte hartzen du eta bere etorkizunari eragiten dioten politika publikoetan laguntzen du. Hala ere, ez da geldirik dagoen prozesua, baizik eta sendotzen eta hobetzen jarraitu behar dugu, arlo horretan erreferenteak diren pertsonen ezagutza aurreratuarekin lotuz”, gaineratu du. Bere ustez, egunotan Kursaalen egin den kongresuak balio izan du, hain zuzen ere, nazioarteko adituen ikuspegiak “aberastu eta hasitako bidea are gehiago sendotzen laguntzeko.

Mundu osoko aditu talde hori Etorkizuna Eraikizek biharko egunari begira hartu beharreko lan lerro eta jarduera ildoez eztabaidatzen eta hausnartzen aritu da, kongresuak iraun duen bi jardunaldietan, lau panel edo azpitaldetan banatuta: gobernantza, ongizate-estatuaren etorkizuna, ekonomia iraunkorra eta trantsizio ekologikoa. Lan horren ondorioak ekitaldiaren amaieran aurkeztu dituzte Elena Costasek, ekonomialari, Ksnet-en sortzaileetako bat eta Politikon-en editorea; eta Ander Caballerok, administrazio publikoan eta enpresa-diplomazian aditua. Kongresuaren bi egunetan, 600 pertsonak baino gehiagok parte hartu dute ekimenean.

Elkar Ekin Lanean

Bazterkeria arriskuan edo egoeran dauden pertsonak gizarteratu eta lan munduan txertatzea helburu duen Elkar Ekin Lanean 2021-2023 Enplegu Inklusiboa eta Kalitatezkoa sustatzeko Gipuzkoako Estrategia aurkeztu dugu. Nazioartean eredu gara lan babestuan eta ekonomia sozialean, hirugarren sektore sozialeko enpresei eta kooperatibei esker, hurrenez hurren. Horixe bera lortu behar dugu enplegu inklusiboan. Lan merkatuan sartzeko eta finkatzeko zailtasun gehien duten pertsonei kalitatezko enplegua, enplegu duina, inklusiboa eskaintzeko sistema garatu behar dugu.

Horretarako, 16 lan lerro eta 30 neurri zehatzetan banatutako estrategia landu du Foru Aldundiak, Etorkizuna Eraikiz programaren babespean eta Eusko Jaurlaritzaren 2030 Enpleguaren Euskal Estrategiarekin bat eginez, lan inklusiborako aukerak biderkatu eta ahalegin horretan lurraldeko erakunde, enpresa eta eragile guztien parte-hartzea lortu asmoz. COVID-19ak eragindako krisialdi sozialari aurre egiteko palanka izango da, batetik, eta epe ertainera begira, berriz, gizarte desberdintasunei mugak jartzeko tresna partekatua. Pertsona orori kalitatezko enplegua, lan duina eta inklusiboa bermatzeko erantzukizunaz dugu. Lana da tresna nagusia bizitza duina bermatzeko, bazterkeria arriskuan dauden pertsonak gizarteratzeko eta bizitza proiektu bat berdintasunez garatu ahal izateko.

Lan bilera MONDRAGON taldeko presidentearekin

Iñigo Ucín MONDRAGONeko presidentearekin lan bilera egin dugu gaur goizean, COVID-19ak sortutako krisi ekonomikoaren bilakaera eta Gipuzkoan industria jarduera indartzeko garatzen ari diren ekimenak aztertu asmoz. Ezinbestekotzat da Gipuzkoan enplegua ahalik eta gehien babestea eta etorkizuneko lehiakortasuna garatzea industriarentzat. Kooperatiba taldea Lorpen horren adibide da, COVID-19ak sortutako krisi ekonomikoari aurre egiteko orduan egokitzeko gaitasuna eta gizarte konpromisoa dituelako.

Bileran parte hartu dute Ekonomia Sustapeneko, Turismoko eta Landa Inguruneko diputatuak, Jabier Larrañagak, eta MONDRAGONeko Berrikuntzako zuzendariak, Juan Andrés Joaristik. Besteak beste, industria jardueraren egoeraren eta epe laburreko bilakaeraren inguruko analisiak partekatu dituzte, bai eta EBko Next Generation funtsek Gipuzkoako eraldaketa ekonomiko eta sozialean izan behar duten paperaren ingurukoak ere. Bilera hau bi erakundeen etengabeko komunikazioaren eta lankidetzaren testuinguruan kokatzen da, eta egoerari buruzko ikuspuntuak partekatzeko balio izan du, baita negozioen garapena eta iraunkortasuna bultzatzeko diagnostiko eta irtenbide praktikoak partekatzeko ere.

MONDRAGON, bere balio kooperatiboak eta gure gizartearen giza garapenerako, garapen sozialerako eta ekonomikorako ezarritako oinarriak, Gipuzkoako eta Euskadiko aktibo garrantzitsuenetako bat dira. Era berean, COVID-19aren krisiari aurre egiteko orduan oinarri garrantzitsu bat izan da MONDRAGON taldea; pandemiaren ondorioak arintzeko orduan ekarpen itzela egin du, ez soilik arlo ekonomikoan, baita arlo sozio-sanitarioan ere. Aitortu behar dugun zerbait da, eta erakusten digu oso garrantzitsua dela industria sare sendo eta dinamikoa izatea, gizarte gisa edozein erronkari edo krisiri aurre egin ahal izateko.

 

Bide Azpiegituretako proiektu estrategikoak

Azkoitian-Urretxun, Belabietako tunelean, 27. poligonoan eta Marrutxipin egingo diren obrei bultzada eman nahi diegu, inbertsio publikoa ekonomia suspertzeko eragile izan dadin.  Garrantzi kualitatibo handiko proiektuak dira, Gipuzkoako errepide-sareko oinarrizko puntuetan trafikoaren arintasuna eta segurtasuna nabarmen hobetuko dutelako. Era berean, pandemiak sortutako krisi ekonomikoaren egungo egoeran, lan horien exekuzioa aktibatzeak inbertsio publikoak bultzatzea dakar, lurraldeko jarduera ekonomikoaren eta enpleguaren palanka gisa.

Udaberriko konfinamenduak eragindako ekonomiaren geldialdiak Aldundiak aurtengo aurrekontua murriztea eta aurreikusitako inbertsioak birperiodifikatzea eragin zuen. Hala ere, Kontzertu Ekonomikoaren Batzorde Mistoan akordioa lortu ostean (euskal erakundeen defizit-muga handitzea ekarri du), Aldundia prest dago Bide Azpiegituren atalean aurreikusitako inbertsioak aktibatzeko. Egoera finantzarioa argitzean, rol antiziklikoa joka dezakegu eta jokatu behar dugu, eta horrek jarduera ekonomikoa sortzea eta enpleguaren sorrera bultzatzea dakar, krisi sozio-ekonomikoaren garaian. Gainera, funtsezko lanak bultzatzen ditugu mugikortasun segurua bermatzeko eta lurralde orekaren eta eskualdeen arteko fluxuaren ikuspegitik garrantzitsuak diren jarduerak sustatzeko.

Etorkizuna Eraikiz Think Tank

Aldundiak Think Tank bat abiarazi du, zeinetan parte hartuko duten foru erakundeko arduradunek nahiz gizarte eta ekonomiaren alorreko hainbat ordezkari esanguratsuk. COVID-19aren pandemiaren eraginez, Gipuzkoak etorkizunera begira dituen desafioak gero eta “handiagoak eta larriagoak” diren honetan, lurraldearen norabidea adieraziko duen “gogoetarako eta esperimentaziorako espazio komunitarioa” osatzea izango du helburu. Gipuzkoa Think Tank lau taldetan banatuko da eta bakoitzak bere lan esparrua izango du, guztiak ere gaurkotasun handikoak: ekonomia eta etorkizuneko lanpostuak, aldaketa klimatikoa eta ekonomia berdea, ongizate estatuaren eta zaintza ereduen etorkizuna eta kultura politiko berria.

Gipuzkoa Think Tank ez da soilik gogoetara eta jakintza aurreratua sortzera bideratua egongo. Izan ere, esperimentazio kooperatiboa ere egingo du, lurraldea eraldatzeko ekimenak gauzatuko baitituzte parte hartzaileek lankidetzan. Erreferentzia bilakatzeko lan egingo du, pandemiak areagotu dituen eraldatze sozial eta ekonomikoak eragindako “ziurgabetasun eta noraezaren” aurrean “itsasargi kolektibo” gisa.

Kazetariekin izandako topaketa batean aurkeztu dugu Think Tankaren egitura eta printzipio nagusiak. Alboan izan ditut Ekonomia Sustapena, Ingurumena eta Gizarte Politikako diputatuak, Imanol Lasa, Jose Ignacio Asensio eta Maite Peña, hurrenez hurren, eta Aldundiko Estrategia arduraduna, Xabier Barandiaran. Haiek gidatuko dituzte bakoitzaren alorreko lan taldeak. Lankidetzarako espazio berritzaile honen koordinazioaz arduratuko da, berriz, Miren Larrea Orkestrako ikerlaria –gaurko aurkezpenean ere hartu du parte–. Horien guztien gidaritzapean, esparru bakoitzean adituak diren 60 lagun inguruk osatuko du Think Tanka.

 

Euskararen balio ekonomikoa

Gipuzkoan euskarak duen eragin ekonomikoa eta hizkuntzen industriak EAEn duen egoera aztertu dituen txostenaren emaitzak ezagutzera eman ditugu Etorkizuna Eraikiz gunean, lurraldeko Euskararen Foroak legealdi honetan egindako lehen bilkura probestuz. Gipuzkoako barne-produktu gordinaren % 5,34 dago euskararekin lotuta, eta EAEko % 4,59.

Hizkuntzen tratamenduarekin zerikusia duten produktu eta zerbitzuak diseinatzeaz, ekoizteaz eta merkaturatzeaz arduratzen den jarduera-sektorea da hizkuntzen industria. Mundu mailan garrantzi handia hartzen ari da sektorea, batez ere globalizazioaren eta teknologia berrien eraginez. Euskal Herrian, azken bi hamarkadetan, arlo horretan lanean ari diren ikerketa-talde, enpresa eta erakunde ugari sortu dira.

Idatzi dezagun etorkizuna elkarrekin

Bizi garen mundu honetan gauza bakarra da ziurra: aldakuntza. Mundu gero eta konplexu, globalizatu eta elkarlotuagoan bizi gara, baina, aldi berean, gero eta indibidualistagoa. Aldakuntza demografiko, ekonomiko, sozial, kultural edo ingurumenezko sakonen erdian, garrantzi handiko erronkak ditugu aurrez aurre, alde batetik; eta, bestetik, ziurgabetasun egoera bat, Gipuzkoak ere saihestu ezin duena. Aste honetan bertan plazaratu dugun galdetegiaren emaitzetan garbi ikusten da, herritarren kezka nagusiak egoera horri loturik daude.

Galdetegiak argi erakusten du gipuzkoar gehienak oso kezkaturik daudela etorkizunaz eta egoera ekonomikoaz. Funtsean, mezu ozen bat bidaltzen digu herri erakundeen ardura dugunoi: ezin gara mugatu egunez egunekoa kudeatzera, arazo larrienei irtenbidea ematera. Hori egin behar dugu, noski, baina horrez gain, etorkizunari aurrea hartzeko astia eta lana hartu behar dugu, etorkizuneko ongizatearen oinarriak ezarri behar ditugu, gaur. Galdeketari erantzundako erdiek, ia, uste dute ordezkari publikoek lan egin behar genukeela ez orainari buruz pentsatzen, baizik etorkizunari buruz. Eta % 75en iritziz, arnas luzeko proiektuak garatu behar genituzke.

Izan ere, kudeaketa publikoak eginkizun sakonago bat izan behar du, balantzeak berdintzeaz, baliabideak xedatzeaz edo legeak onartzeaz gain. Ez nioke, inolaz ere, garrantzirik kendu nahi egunez eguneko kudeaketa arruntari, arreta eta ardura zorrotza jarri behar dugu horretan. Gure erabakiei balio kualitatiboa erantsi nahi badiegu, ordea, gaitasuna izan behar dugu herritarren eskakizun horri erantzun zehatz bat emateko. Horregatik, agintaldi honen lehen urtea laster beteko denean, Gipuzkoako gizarteari aurkeztu nahi diogu Etorkizuna eraikiz programa, gure bidean mugarri bat izateko jaio dena. Agintaldiaren lehen hilabeteetan, lurraldearen larrialdi nagusiei irtenbide bat bilatzen saiatu gara, bide itsuetatik ateratzen, hondakinen kudeaketan, errepideetan edo ekonomiaren sustapenean, besteak beste. Orain, lan hori bazterrean utzi gabe, noski, aurrerapauso bat eman behar dugu, etorkizuna idazten hasteko.

Ez da aski errepikatzen jarraitzea azken hamarkadatan erabili ditugun eskemak, nahiz horien bitartez lortu dugun Gipuzkoa lurralde adimentsu, bateratzaile eta aurreratu bat izatea. Ez da aski izango, ezta ere, orain arte ongi egin duguna hobeto egitea. Errealitate berriak ditugu gure aurrean, eredu ekonomiko desberdinak, populazio gero eta zaharragoa… Ikusmolde eta eginbide berriak behar ditugu; gure ezaugarri diren zorroztasunari eta lan gaitasunari, erantsi behar diegu irudimena, esperimentazioa eta berrikuntza. Einsteinen hitzen ertzetik, esan dezagun beti gauza bera eginez emaitza desberdina espero ez daitekeen bezala, oraingoan erakundeei dagokigula gauza desberdinak egin ahal izateko baldintza egokiak sortzea, aitzindari izatea, emaitza egoki batera iritsi gaitezen: Gipuzkoa moderno, lehiakor, elkartasunezko eta elkartu bat sortzea.

Nabarmendu behar dut Etorkizuna eraikiz ez dela hausnarketa ariketa huts bat. Ez dugu egonean gelditu nahi, hausnarketa gehiegizko baten menpe harrapatuta. Alderantziz, gure programaren nahia da aurten bertan antolatzea, GipuzkoaLab ardatz nagusietako baten bitartez, 25 bat proiektu pilotu Gipuzkoako enpresetan eta eskualdeetan, esparru garrantzizkoetan: langileen partaidetza enpresetan, bizitza laboralaren eta pertsonalaren arteko bateratasuna, zaharren artatzea edo euskarazko ikus-entzunezkoak. Proiektu horien bidez nahi ditugu politika berriak eraiki, Gipuzkoaren etorkizuna lantzeko bidean.

Programaren bigarren ardatza izango da Gipuzkoa 2026 Plan Estrategikoa egitea, hurrengo hamar urteetan gure lurraldeak egin behar duen bidean proiektu estrategiko zehatzak identifikatu eta definituko dituena, ekonomiaren eta turismoaren sustapenean, hezkuntzan, kulturan, gizarte politiken iraunkortasunean, ingurumenean edo azpiegituretan. Langintza horretan, mundu akademikoaren laguntza izango dugu, gure lurraldeko lau unibertsitateekin izenpetu ditugun hitzarmenen bitartez; laguntzaile nahi ditugu elkarteak eta entitateak, gainerako herri erakundeak, eragile ekonomikoak, eta nazioarteko eragile, foro eta sareak, Ikergune zehar-lerroko ekimenaren bidez identifikatuko direnak (osagai nagusietako bat izango da nazioarteko praktika aurreratu eta arrakastatsuak aztertzea, Gipuzkoan aplikatu ahal izateko).

Gobernantza eredu ireki eta elkarlanezko batean oinarrituko da programa, partaidetzaren eta elkarrekiko ikaskuntzaren bidez. Izan ere, garrantzizkoa baldin bada zer egingo dugun, are garrantzitsuago da nola egingo dugun. Diputatu nagusi naizenez, nire gogoa eta grina litzateke Etorkizuna eraikiz Gipuzkoaren proiektu bat izatea, ez bakarrik foru gobernua osatzen dugun bi alderdiona. Beraz, ezinbestekoa da programa alderdikeriazko gatazketatik urrun kokatzea. Aukeran dugu lan dinamika eta ondare bat sortzea, hauteskunde garaien gorabeheretatik haragoko iraupena izan dezakeena, Gipuzkoaren mesedetan. Hori eskatzen digute herritarrek, ardura hori hartu behar dugu.

Gure lurraldeak beti izan du gaitasuna aldakuntzetara egokitzeko, bere egitura ekonomikoa eta kultura hutsetik asmatzeko; bere erroak inoiz baztertu gabe, aldakuntzaren aitzindari izaten jakin izan du. Abiapuntu egokiak ditugu: badakigu gauzak nola egin, dinamismoa dugu, zorrotzak izan ohi gara. Hala ere, paradigma aldaketa sakon batean murgildurik gaude; atzoko nahiz gaurko arrakastak ez dira, besterik gabe, etorkizunerako ziurtasunik. Gure lurraldearen ahalmena, itxaropena, gogoa eta suharra bidean jartzeko garaia da. Harrokeria litzateke gure buruarekin ados gelditzea. Ezin dugu geldirik egon etorkizunaren zain, bestela gertakariek eta krisiak eramango gaituzte. Gure etorkizuna itxuratu behar dugu. Jar ditzagun gaur etorkizunean nahi genukeen Gipuzkoaren oinarriak.

Gipuzkoako industria sarea eta krisiari aurre egiteko estrategia

Atzo Azpeitian izan ginen Larrañaga zerrategia ezagutzen. Era zuzenean edo zeharkakoan ia 40 langile dituen enpresa hau lanean ikustea ikusgarria izan zen, baina benetan deigarria iruditu zitzaidana beste kontu bat izan zen: bere lanaren emaitza.

Askotan esan izan da gure baserritarrentzat pinudiak ekarpen oso garrantzitsua egin izan duela: egoera ekonomiko larrietan edo inbertsioak egin behar zirenetan pinudia botatzeak arnasa eman izan dio baserritarrari.

Zerrategietako arduradunek aspaldiko harremana izan ohi dute gure baserritarrekin, baina atzo jakin genuen Gipuzkoako enpresa garrantzitsuenekin ere harreman oso estua daukatela. Zerrategiaren ekoizpenaren zatirik handiena, gure enpresek esportatu behar dituzten produktuak  (askotan pieza erraldoiak) enbalatzeko erabiltzen da. ARGAZKI GALERIA

Hara nola lotzen diren, beraz, baserria eta industria.

Gaurkoan Batzar Nagusietan osoko bilkura dugu. Goiz partean Foru Gobernuak aurkeztu duen sustapen ekonomikorako estrategia txostena aztertu dugu eta bertan “enpresa traktoreen logika” behin eta berriro arbuiatzen da. Argumentu horrekin enpresa txikien apustua egiten da, gure lurraldean dagoen sare industrial trinkoan eten artifizial bat sortuaz.

Irratia goizean goiz piztu eta Bergarako Candy edo ItziarrekoWEC-en egoera negargarria aipatzen dira. Gipuzkoak bere industria sarea indartu beharra dauka eta horretarako lehentasunak eta neurriak ezarri behar dira. Baina guzti horren gainetik ideia bat izan behar dugu garbi: enpresak, ekoizpenak eta pertsonak lotzen dituzten harreman horiek direla gure altxorrik ederrena. Gure etorkizunean aberastasuna sortzen jarraitzeko eta berau era egokian banatzen jarraitzeko ezinbestekoa dugula muturreko ideologiak alde batera utzi eta babes integrala eskaintzea gure enpresa industrialei.